Yalnız akaryakıt sektörü için değil, diğer tüm sektörler için de bir çok kez hızlı ve sağlıksız büyümeden bahsettik. Petrol piyasası kanunu ve dolayısı ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu sayesinde bu ΄sağlıksız΄ durum sıfatını mana olarak küçültebildik ancak halen birçok sorun var. Yatırım kararları alırken ihtiyaçlardan yola çıkmamız gerekiyor. Bu da bir manada otoritenin düzenleyici rolü ile kanunda yapılacak düzenlemeler ile  mümkün. Yani yeni satış noktası ve dağıtım şirketi yatırımlarını kasıt ediyorum. Zira aynı süreçten geçmiş ülkelere baktığımızda önce artan satış noktalarını daha sonra zaman içerisinde kapandığını görüyoruz. Bu da o süreçte milli servet israfı anlamına geliyor. Ancak içinde bulunduğumuz serbest piyasa ekonomisi kriterleri içerisinde kişiler kendi özgür iradeleriyle kararlar alıp yatırım yapıyorlar. Devlet ya da EPDK her şehre kaç istasyon inşa edileceği konusunda herhangi bir kısıtlama getirmiyor. Bunu söylerken kanundaki istasyonlar arası mesafenin yetersiz olduğunu belirtmek isterim. Geçmişte oluşmuş sermayelerin bir şekilde  piyasaları girdiğini görüyoruz. Diğer sektörlere nazaran akaryakıt sektörü cazip göründüğü için ön sıralarda yer alıyor ama yatırımcının bir çoğu hesabını geç fark ediyor veya hala fark etmiyor.

Birçok esnaf gün içinde siftah bile etmezken, içinde bulunduğumuz dönemde akaryakıt istasyonları bir şekilde ticari hayatlarını devam ettiriyorlar. Ama genele bakarsak sıhhatli ekonomi dengeleri içerisinde, bu kadar akaryakıt istasyonuna ihtiyaç var mı yok mu sorusu ciddi bir tartışma konusu. Rekabet şartlarından dolayı hiçbir zaman bu konuda mutabakat sağlanamayacak. Ancak bu mutabakat akıllarda, ekonomik kararlar alırken kendini gösterir. Bir diğer nokta da devlet buna bir şekilde müdahil olmalı ki milli servet heba olmasın. Yatırımcı için akaryakıt istasyonu kurup da para kazanmak şart değil. Gerçekten içinde bulunduğumuz durumlarda işsizlik de büyük bir problem. Ama hala daha tam bir güven ve istikrar oluşamadığından tercih daha az riskli ve kısa vadeli hemen pozisyon değiştirebilecek yatırımlara yani finansal yatırımlara kayıyor.

Türkiye΄de araç parkı artıyor ancak neye göre artıyor. Alış veriş eden sayısı ve yoldan geçen araç sayısı farklı. Üretilen araç sayısına bakmak yerine kullanılan araç sayısına bakmalıyız. Senelerce artan araç sayısına rağmen tüketim artmıyorsa bu araçlar başka yerden beslendi diye düşündük. Nitekim bunun örneğini de daha sonra bir dizi önlem sonucu artan dizel satışlarında gördük. Başka yerden beslenmeler azaldıkça dizel ürün satışlarında artış yaşadık. Yeni nesil motorlarda da dizel ürün kullanılıyor. Bu teknolojik gelişme de dizel satışlarına büyük katkı sağladı. Otogaz ise apayrı bir durumda. Anadolu΄nun yüzde 95΄i otogaz kullanıyor. Bu araçlar model olarak da eski model araçlar. Büyük şehirlerde yeni model araçlar satılırken eski modeller de Anadolu΄ya doğru yol alıyor. Bu araçlar otogaz kullanıyorlar. Otogaz kullanmalarına sebep de akaryakıt fiyatları.

Artan istasyon rakamlarına ilişkin pasta olması gerektiği gibi büyüyemezken ortaklar da artıyor. Dilimler küçülüyor. Bu noktada akaryakıt istasyonlarının ayakta kalması için aktif araç parkının gerçek duruma gelmesi yani tüketicinin bütçesinin rahatlaması ve vergilerin azalması gerekiyor. Bunun içindir ki filolara satışta çok ciddi rekabet var. Bu da bu satışlardan dolayı istasyonlara ek masraf getiriyor. Bu süreç ne zaman gerçekleşir bilemiyorum ama bugünkü karlarla verilen tavizler ile bu yatırımların karşılığını almanın imkanı yok. Ancak diğer sektörlere kıyas edip teselli olunur. Baktığımız zaman fiyat artışlarına oranla karların aynı seviyede artmadığını görüyoruz. Artan maliyetlerin yanında fiyat artışları başka büyük yükleri de beraberinde getiriyor. 2007 yılı Haziran ile 2008 yılı Haziran ayının karşılaştırmasını yaptığımızda yüzde 5 nominal değerden kar artışına karşılık yalnız finansal giderlerde bunun en az beş misli artış yaşandığını görüyoruz. Olması gereken ile olan artış arasında uçurumlar var. Bu çark dönüyor, çarklar döndüğü için kimse olanların farkında değil.
Haziran΄da okullar kapandıktan sonra olaylar uykuya yatar. Ancak Eylül ayındaki bilançolara bakıldığında bu konular yeniden gündeme gelecek. Bu durum yıllardır böyle geldi böyle gidiyor. Araç parkının arttığından bahsediyoruz ancak eskisi gibi araç satılmıyor. Otomotiv sektörü açısından ciddi oranda ihracat  söz konusu. Bu rakamlar, araç parkı sayısına katılmamalı. Yurtdışına baktığımızda İstanbul΄un 5 misli araç parkına sahip şehirlerde bile kullanımda olan araç sayısının İstanbul΄dakinin yarısı bile kadar olmadığını görüyoruz. Bu da bizler gibi bayilerin satışlarının eskisi gibi olmayacağı anlamına geliyor. Hem pasta hem de kazançlar küçülüyor. Kazançları artırmak için promosyonlar düzenleniyor, bu promosyonlar için de belli oranda maliyetler ödeniyor. Promosyonlarla bile karınızı yüzde 1 oranında artırabiliyorsanız ne mutlu size.

Ülkenin bu geçiş döneminde her şey reel duruma gelmeye başladığı, disiplinin arttığı ortamda doğal olarak harcamalar da disipline oluyor. Bu da her türlü satışı etkiliyor. Oluşan ve oluşacak rekabetten tüketici istifade edecek. Yeterki hala yaşanan 10 numara yağ, balıkçının mazotu ve tırcının ithal mazotu gibi haksız rekabet ortamları yok olsun...

SİNAN ORHON

11.08.2008

Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.