Sel, deprem gibi kriz dönemlerinde 3 aylık tüketimi karşılayacak (5 milyon ton) akaryakıtın depolanmış olması gerekiyor. Ancak Türkiye΄de 5 yıldır ulusal stok bir türlü oluşturulamadı. Kayıt dışılık, ortak fiyat belirleme ve fahiş kâr ile ilgili soruşturmaları devam eden akaryakıt sektörünün ΄ulusal stok΄ da tutmadığı ortaya çıktı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu΄nun (EPDK) yaptığı incelemelerde, uyarılara rağmen sektörde faaliyet gösteren rafineri ve dağıtım şirketlerinin büyük çoğunluğunun bu konudaki direktifleri yerine getirmediği tespit edildi. Kurum, bunun üzerine soruşturma başlattı. Sektörde faaliyet gösteren yerli-yabancı bütün şirketlerin yer aldığı soruşturma kapsamında, söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen şirketler için ağır cezalar söz konusu. İlgili düzenlemede, bu tür bir ihmalin müeyyidesi olarak lisans iptali hükmü yer alıyor. Enerji Üst Kurulu΄na yakın kaynaklar, yasal uyarıları dikkate almayan şirketlerin bu cezaya çarptırılabileceğini vurguluyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan΄ın "Arkasında babalar var." dediği kayıt dışı akaryakıt yüzünden devlet her yıl 3 milyar dolarlık gelir kaybına uğruyor. Sektördeki kaçağın önlenmesi için önce ulusal marker (kimyasal mühür-İşareTR) uygulamasına geçen EPDK, ardından etkin denetimlere başladı. Akaryakıtçılar ilk şoku, Ağustos 2006΄da Enerji Üst Kurulu΄nun güvenlik güçleriyle koordineli olarak düzenlediği baskın denetimlerde yaşadı. Denetim sonucunda mevzuata aykırı faaliyet gösteren şirketlere 1,66 milyar YTL ceza kesildi. Danıştay΄a taşınan cezalar için yargı süreci devam ediyor. Geçtiğimiz günlerde Maliye΄nin yaptığı ani denetimler ile Rekabet Kurulu΄nun ΄ortak fiyat belirleme΄ amaçlı başlattığı ön incelemeyle de ikinci şok geldi. Zincirin yeni halkasını ise stok denetimleri oluşturdu. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve Avrupa Birliği direktiflerine göre üye ülkelerin sel, deprem gibi kriz dönemlerinde benzin, motorin ihtiyacını karşılamak için düzenli olarak stoklarında 90 günlük tüketimi karşılayacak (yaklaşık 5 milyon ton) akaryakıt bulundurması gerekiyor. Ancak Türkiye΄de beş yıldır ulusal stoklar bir türlü oluşturulamadı. Petrol Piyasası Kanunu΄na göre bu miktarın 20 günlük bölümünün sektördeki şirketlerden, kalan tamamlayıcı stokların ise rafinerilerden karşılanması lazım. Bunun için rafineri ve ithal edilen petrolden gelir payı kesiliyor. Bu çerçevede şimdiye kadar yapılan kesintilerin tutarı 100 milyon YTL΄yi geçti. Ancak depo kurulamadığı için, kaynak banka hesaplarında bekliyor. Ulusal stokların tamamlayıcı bölümünden Enerji Bakanlığı sorumlu. Kanun, bu konudaki görevi bakanlık müşteşarına vermiş durumda. Ulusal Petrol Stok Komisyonu başkanı olan müsteşar vekili Selahattin Çimen, konuyla ilgili soruları cevapsız bıraktı, ancak edinilen bilgilere göre, ulusal stok için geçen yıl sektör temsilcilerinin katılımıyla bir kanun taslağı teklifi hazırlandı. Fakat, Ulusal Petrol Stok Ajansı Başkanlığı Kanun Tasarı Taslağı bir türlü Meclis΄e gönderilemedi. Tasarı, sektörde faaliyet gösteren bütün kişi ve kurumların görevlerini net bir şekilde tanımlıyor. Mevcut durumda, stok meselesinden kimin sorumlu olduğu, gelir paylarının nasıl toplanacağının belirsiz olduğunu aktaran uzmanlar, kanun taslağının bir an önce hazırlanmasını istiyor. 90 günlük ürün bulunması şart Dünyada akaryakıt stoku, 1970΄lerdeki petrol krizinden sonra başladı. Bazı ülkeler bunun için özerk ulusal ajanslar kurdu. Böylece kriz durumunda ihtiyacı karşılamanın yanında, petrol fiyatlarının düştüğü dönemlerde alıp, arttığı dönemlerde piyasaya sürerek ekonomi olumsuz dalgalanmalardan korunabiliyor. Türkiye, mevcut boru hatları ile şirketlerin depolarındaki stokları 90 gün için yeter gösteriyor. Ancak, bunların planlaması yapılamadığı için ΄ulusal stok΄ kabul edilmiyor. 11.08.2008

Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.