|
TABGİS 20’ YE YAKIN TEMSİLCİLİK AÇACAK
Bayinin Sesi Yazı İşleri Müdürü Emin Kaya’nın sorularını yanıtlayan TABGİS Başkanı Atıf Ketenci, sektörün fiyatların artmasına hiç bir etkisi olmadığını belirterek, “Hiç günahımız yokken insanların gözü sürekli üzerimizde oluyor. Bu yanlıştan vazgeçilmeli” diye konuştu.
Ham petrol fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak akaryakıt fiyatları yükselince yine medyanın gündeminde ön sıralarda yer aldı. Neler düşünüyorsunuz bu konuda ?
Bu bizim kaderimiz. Bu kötü kaderimizi değiştiremiyoruz. Gazete manşet atıyor: "Ana dağıtım şirketleri akaryakıt fiyatlarını artırdı." Bu manşet böyle olmamalı. Akaryakıt dağıtım şirketleri artırmıyor. Dünya piyasalarında artan ham petrol fiyatları arttırıyor. Siz bunu sürekli bu şekilde manşet yaparsanız kamuoyu bunu böyle bilir. Ancak akaryakıt dağıtım şirketinin bu fiyatlara bir etkisi yok. Ya döviz kurları yükseldiği ya da ham petrol fiyatları arttığı için akaryakıt fiyatları artıyor. Hiç günahımız yokken insanların gözü sürekli üzerimizde oluyor. Bu yanlıştan vazgeçilmeli.
Petrol fiyatları şimdi 80-81 dolara çıktı. Allah korusun petrolün 140 dolarlara çıkması halinde benzin 4 lira olacak. Bu felaket bir şey. Bunu görmezden gelerek gene kısırdöngülerle gene promosyon didişmeleriyle uğraşırsak büyük hata yaparız. Eğer benzin 4 liraya çıkarsa, motorin de 3 liranın üstüne çıkarsa oransal olarak karlarımız felaket bir duruma gelir. Tehlike çanları çalacak. Oturup bunun hesabını yapmıyoruz. Günlük yaşıyoruz. Benzin 4 lira olursa sektör oyuncuları olarak B planımız nedir? Bunun hesabını yapan yok.
“Uzun vadeli düşünmeliyiz”
Sektörün kamuoyuna karşı kendini iyi ifade edemediği şeklindeki görüşe katılıyor musunuz?
Tabii… Önce bunu basına anlatmak lazım. Basına anlatacağız ki basın bunu insanlara anlatsın. Sektörün elinden her türlü yetki alındı. Sözde serbest piyasadayız. EPDK, gözümüz üzerinde diyor. Dağıtım payını izliyor. Dağıtım payı piyasaların elverdiği ölçüde serbest olmalı. Ancak şimdi bu pay gözlem altında. Dağıtım şirketi de izliyor, bayi de izliyor. Şahsen bizim ödümüz kopuyor bir yerden bir kaza olacak diye. Evvela çok dikkatli olmalıyız.
Bizim de artık sektör temsilcileri olarak günlük hesap yapmak yerine biraz uzun vadeli hesaplara yönelmemiz lazım. Önümüzde zor ve çetin yıllar var. Bir kere şunu kabul etmeliyiz. Devletimizin bütçesi 2009 yılında 60 milyar dolar açık verecektir. Sektörümüzü genel ekonomik politikalardan soyutlayamayız. Bu politikalar kapsamında neyi oturduk da tartıştık?
2009-2010 bütçesi yapılacak da akaryakıt sektörünün bütçesi ne olacak diye neyi konuşuyoruz. Sektörün önüne yeni hangi söylemi getiriyoruz. Hiçbir şey. Dolayısıyla artık sektörümüzün içerisindeki, 40 yamalı bohçaya dönüşmüş vahim durumların hesabını bugünden yapmazsak ileriye yönelik sıkıntılarımız devam edecektir.
“İstasyonlarda nasıl daha ekonomik hizmet verebiliriz onu düşünmemiz lazım”
Önümüzdeki dönemde Petrol Piyasası Kanunu΄nda kapsamlı bir değişiklik gündemde. Sizce ne tür değişiklikler yapılmalı? Beklentileriniz neler?
Ben zaman zaman söylüyorum ama kimse duymuyor. EPDK΄ya söylüyorum ama onlar da duymuyor. Önemli konuları seslendiriyoruz ama hiç kimse kılını kıpırdatmıyor. Biz bu sopayı niye yedik? Biz bu sopayı yüzde 8-9 kar etme zorunluluğumuzdan yedik. Devlet de diyor ki yüzde 8 kazanmaya mecbur musun? AB΄de böyle kazanıyorlar sen de kazan. Dolayısıyla geleceğe dönük projelerimiz şöyle olmalı:
Öncelikle istasyonlarda daha rantabl, daha ekonomik nasıl hizmet verebiliriz onu düşünmeliyiz. Personel açısından en büyük yükü biz taşıyoruz. 250 bin istihdam yükü var bu sektörün üzerinde. Bu yükü bu sektör taşıyamıyor. Her şeyi insan eliyle yaptığımız için de bu sıkıntıyı çekiyoruz. Dolayısıyla giderlerimiz böyle kabarık olunca, elektrik fiyatları da böyle yüksek olunca maliyetlerimiz artıyor. Buna mukabil satış ortalamalarımız da çok düşük. İnsanlar bir ticarethane açmışsa bir şekilde onu yaşatmak mecburiyetindedirler. Yaşatamayan yanlış yollara başvuruyor. O daha büyük kötülük. Dikkat ediyorum son aylarda istasyonlarda el değiştirme sayısı korkunç boyutta. Biri satılıyor biri alınıyor. Bu yanlışı görmeliyiz. Yüzde 3-5 karlarla bu sektör yaşayamaz. Çünkü 3-5 bin litre satıyor. Günde 20 bin litre satsa yaşar. İşin rotasını buraya çevirmeye mecburuz. İnsanlar bir yerde 5 metrekare bir arsa görmeye görsün. Ben buraya nasıl istasyon yaparım diye düşünüyor. Yüz ayrı meslek dalına mensup yatırımcıya gidin "ikinci bir iş yapmak isterseniz hangi işi yapmak isterseniz" diye sorun. Akaryakıt istasyonu derler. İçi bizi yakıyor dışı başkasını. Böyle bir meslek kolu olduk çıktık. İçindekiler yandım Allah diye bağırıyor, dışarıdakiler içeriye girmeye çalışıyor.
“Fizibilite kavramına işlerlik kazandırılmalı”
Kanun΄da kilometre tahdidi diye bir şey var. Herkes bir tarafından delmeye çalışıyor. Zaman zaman metrenin boyu 80 santime iniyor zaman zaman 120 santime çıkıyor. Davalar açılıyor bir sürü. Peki insanların bir şekilde bu işi sağlıklı yapması için ne yapılmalı? İşte bunları düşünmeliyiz. Biz TABGİS olarak düşündük. Bunun yolu şu: AB veya ABD΄de bir vatandaş bir dükkan açacaksa, devlet şunu soruyor: Yapacağın bu işin fizibilitesini yaptın mı? 500 bin dolar para yatıracaksın. Türkiye΄de devlet sana bu yatıracağın paranın gerçeğe uygun olup olmadığını sormuyor bile. İstediğin gibi yatırıyorsun. Sonra da onu atıl kapasite olarak devletin başına terk ediyorsun. Fizibilitesiz iş olmaz. Bu kanunda var. Ama kanundaki bu maddeyi çalıştırmalıyız. Yoksa bu iş bir yere varmaz.
Yapılacak yasal düzenlemelerde, kanunda var olan fizibilitenin çalıştırılması için altının başka yasa ve yönetmeliklerle doldurulması gerekiyor. Açılacak yeni istasyonların yalnız ana dağıtım şirketi bayi odaklı değil, kamu denetimli fizibiliteden geçmesinin daha uygun olacağını düşünüyorum. Asıl bunlarda ısrarcı olmalıyız. Pazar küçüldükçe, pazarın önemli bir bölümü kaçakçının elinde oldukça geri kalanında sen kısırdöngülerle kavga ettikçe pazarı büyütemiyorsun. Türkiye΄nin akaryakıt istasyonu yatırımına ihtiyacı yok. İstasyonlar zaman içerisinde yenilenmeli, aktif olarak tutulmalı ve ancak fizibıl olacak yeni güzergahlarda akaryakıt istasyonları kurulmalıdır. Ama ülkeyi istasyon mezarlığına çevirmenin yatırımla ne alakası var?
“Endişeye mahal yok”
2009 yılının sektör açısından çok parlak geçtiği söylenemez. 2010 yılından beklentileriniz neler?
EPDK΄nın üzerinde çok ağır bir yük olduğu bir gerçek. Petrol piyasası, özellikleri itibariyle farklı bir kulvar. Ne doğal gaza ne elektriğe benzeyen, kendine özgü yapısı olan farklı bir piyasa. Dolayısıyla petrol piyasası için tek başına bir yapı oluşturulması çok doğru bir karar. İnşallah sağlıklı bir şekilde sağlıklı bir yapıya kavuşur. Önemli yararları olacağına inanıyorum.
2010΄dan maalesef ben çok iyi şeyler beklemiyorum. Kriz etkileri biraz hafifler, ülkede kalkınma hızı artıya yönelir, petrol fiyatları da soluk aldırırsa belki kötü gidiş biraz durmuş olur. Tavan fiyat uygulamasından sonra sektör kendine gelebilmiş değil. Bir de petrol fiyatları tavan yapar da bayilerin kar marjı oransal olarak azalırsa durum iç açıcı olmaz.
Dikey anlaşmalarda çok spekülasyon yapılıyor. Herkes keseri kendine göre yontuyor. Bu olacak çaresi yok. Bu açılan davalarla bu iş durmaz. 2002/2 grup muafiyet tebliğinde 2003/3 grup muafiyet tebliği kılavuzunda bunlar yazıldı. Sistem böyle yürüyecek dendi. Buna aldırmadık şimdi bağırıyoruz. Türkiye hukuk devleti. Bayiye yatırım yapılmış, almış şapkasını gidecek. Yok öyle şey. Sana yapılan yatırımın bedelini ve faizlerini ödersin öyle gidersin. Endişeye mahal hiçbir durum görmüyorum ben. Her aklı başında bayinin attığı imzaya sahip çıkarak dağıtım şirketi ile anlaştığı süre kadar mukavelesini yenilemesinin kendi menfaatine olacağını düşünüyorum. Aksi takdirde ben parayı ödemeyeyim, başka dağıtım şirketine gideyim. Onu kendi bilir. Başka şirketi de diğer dağıtım şirketinin bayisine aynı şeyi yapacak. Kimin işine yarayacak? Hiç kimsenin. Dolayısıyla herkes duracağı yerde durur. Mukavelesinin yılını tamamlar. Ama yatırım yoksa kimse kusura bakmasın herkes de şapkasını alır istediği yere gider. Ben bu manada kimsenin endişeye kapılmaması gerektiğini düşünüyorum.
Dağıtım şirketi ve bayi bir bütündür diyoruz da şimdi birbirimizi mi yiyeceğiz yani. Ben onu kabul etmiyorum. Bu işler rayına oturur. Bir takım pürüzler olacaktır. Ama yüzde yüzü böyle olacak anlamında değil. Herkes hakkına razı olmalı. Sektörün önemli sorunları içinde en rahat çözülecek sorun olarak onu görüyorum.
“Yeni temsilcilikler açacağız”
TABGİS΄in faaliyetleri ile yeni projeleri hakkında bilgi verir misiniz?
TABGİS olarak yeniden yapılanma konusuna çok önem veriyoruz. Üyelerimize daha kaliteli hizmet vermek konusunda önemli açılımlarımız olacaktır. Bunların bir iki tanesini masaya yatırdık. Bir kere teşkilatlanma bağlamında Yönetim Kurulu Başkan Vekili Sayın Hasan Sevilir΄i Teşkilatlanmadan Sorumlu Başkan Yardımcılığı konumuna getirdik. Türkiye΄de 15-20 ilimizde temsilciliklerimizi yeniden yapılandıracağız ve yeni temsilcilikler açacağız. Bayiyi bilgilendirmek mecburiyetindeyiz. Bayininin eğitime ve seminere ihtiyacı çok fazla. Hala dağıtım payımız ne olacak diye soran bayi arkadaşlarımız var. Tavan fiyatları kaldırdınız ama kar marjları yükselmedi diyen bayilerimiz var. Bunların gerçek boyutunu anlamaları lazım. Bu bizim asli görevimizdir.
Bu manadaki hukuki soruları da yanıtlamak adına şimdilik haftada yarım gün ileride belki 1 belki 2 gün hukuk danışmanımızı görevlendirdik. Artık her Çarşamba öğleden akşama kadar TABGİS΄te bir hukuk danışmanı görevinin başında olacak. Bayilerimizin gerek telefonla gerek TABGİS merkezine gelerek her türlü hukuki sorunlarını ücretsiz danışacakları, konusunda uzman bir avukatımız meslektaşlarımızı bekliyor.
Tek başıma yaşarım diye düşünen, hiçbir sivil toplum örgütünde yerini bulamamış insanlara da sadece üzülüyorum. Birlikten güç doğar. Gelsinler buyursunlar kapımız herkese açık. | 
