PETDER

BASIN AÇIKLAMASI

VERGİLER VE DÜNYA PETROL FİYATLARI AKARYAKIT POMPA FİYATLARINI BELİRLEYEN EN ÖNEMLİ ETKENLERDİR.

Geçen yıl ortalamasına göre ham petrol fiyatları %47 düzeyinde artış göstermiştir.

Otomotiv yakıtlarındaki yüksek vergiler pompa fiyatının en belirleyici unsurudur.

Yüksek vergi ve şimdilerde yüksek seyreden dünya akaryakıt fiyatları birlikte pompa fiyatının yaklaşık %90’ını oluşturmaktadır.

Geçtiğimiz günlerde akaryakıt fiyatları ve bu fiyatların oluşumu ile ilgili birçok konu basın da gündeme gelmiş ve tartışmalar özellikle yüksek benzin fiyatları üzerine yoğunlaşmıştır. Bu gelişmeler nedeniyle, akaryakıt pompa fiyatlarının oluşumu ve değişimi hakkında kamuoyunun aydınlatılmasında yarar görülmüştür. Tükettiğimiz petrolün tamamına yakın kısmı ithal edilmekte ve dünya petrol fiyatlarındaki hareketlerden yurt içi fiyatlar da aynı şekilde etkilenmekte olup pompaya yansıyan akaryakıt fiyatlarının çok önemli bir kısmı da vergilerden oluşmaktadır. Aşağıda Türkiye’de benzin fiyatlarının oluşumu ve son yıllardaki değişimi açıklanmaktadır.

1- Geçen yıl ortalamasına göre ham petrol fiyatları %47 düzeyinde artış göstermiştir.

Geçen yıl ortalaması 62 $ / varil olan ham petrol fiyatı bugünlerde 90 $ düzeyine ulaşarak geçen yıl ortalamasına göre %47 düzeyinde bir artış göstermiştir. Aynı şekilde Akdeniz piyasalarında geçen yıl ortalaması 591 $/ton olan benzin fiyatları Aralık ayında 850$/ton düzeyine ulaşarak geçen yıl ortalamasına göre % 44 artış göstermiştir. Sonuç olarak dünya petrol piyasalarında ortaya çıkan bu fiyat artışları iç piyasa fiyatlarına yansımaktadır. Şöyle ki, 2009 yılı İstanbul Avrupa Yakası en yüksek 95 oktan kurşunsuz benzin pompa fiyatı ortalaması 3,16 TL/litre iken şimdilerde 3,84 TL/litre’lere ulaşmış ve en yüksek pompa fiyatlarında sadece %21,5’ lik bir artış gerçekleşmiştir.

Dünya petrol fiyatlarının bu seviyelere gelmiş olması dağıtıcı ve bayilerinde esasen ciddi şekilde şikayetçi olduğu bir durumdur. Artan fiyatlar bir taraftan tüketici şikayetlerini gündeme taşırken diğer taraftan tüketimin azalması buna karşılık finansman yüklerinin ve ticari risklerin artması gibi ticareti ve dağıtım sektörünü olumsuz etkileyen sonuçları da beraberinde getirmektedir. Bugün içinde bulunduğumuz ve büyük ölçüde dünya petrol fiyatlarındaki dönemsel artıştan kaynaklanan ve özellikle benzin fiyatları üzerinde yoğunlaşan bu gelişmeler ve neden olduğu tartışmalar sektör oyuncuları tarafından da esasen istenmeyen gelişmelerdir.

2- Otomotiv yakıtlarındaki yüksek vergiler pompa fiyatının en belirleyici unsurudur.

Kamuoyuna yansıyan haberlerde sıklıkla işlendiği gibi vergiler otomotiv yakıtlarındaki pompa fiyatlarını belirleyen en önemli unsurdur. Aşağıdaki tablo otomotiv yakıtlarında litre bazında toplam vergileri 2010 yılı ortalaması olarak göstermektedir. 

Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere, 2010 yılı ortalaması olarak, sadece vergiler benzinde litre başına 2,45 TL olup benzinin pompadaki fiyatının yaklaşık %67’sini oluşturmaktadır. 2009 yılı başında 1,92 TL/litre olan İstanbul Avrupa Yakası 95 oktan en yüksek benzin fiyatı içindeki vergiler toplamı günümüzde 2,48 TL/litre’ye ulaşarak % 29‘luk bir artış göstermiştir.

Vergiler diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında Türkiye’nin benzinde Dünyada en yüksek vergi uygulayan ülke konumunda olduğu görülmektedir. Avrupa Komisyonunun periyodik olarak yayınladığı enerji ürünlerindeki vergiler incelendiğinde, Türkiye’nin Avrupa’da kendisinden sonra en yüksek vergi uygulayan ülkesi olan Hollanda’ya göre bile %29 daha fazla vergi uyguladığı görülmektedir. Aşağıdaki tablo, 6 Aralık 2010 tarihi itibarı ile benzin ve motorinde ülkemizdeki vergileri AB ortalaması, yüksek vergi uygulayan ülkeler (Hollanda, İngiltere) ve düşük vergi uygulayan ülke (Romanya) örnekleri ile kıyaslamaktadır.

Bu iki tablo, başta benzin olmak üzere, Türkiye’deki vergilerin fiyatlar içindeki büyüklüğünü açıkça ortaya koymaktadır.

Yüksek verginin yanı sıra akaryakıtlar ile diğer muadil ürünlerin vergileri arasındaki büyük farklar ciddi vergi kaybı sonucu doğuran kaçak ve kayıt dışı faaliyetleri de beraberinde getirmektedir. Nitekim PETDER olarak bir yılı aşkın bir süredir kamuoyunun gündemine sıklıkla getirdiğimiz ve yılda 1.5 Milyar TL civarında vergi kaybı sonucunu doğuran 10 Numara yağ sorunu bu konuya önemli bir örnek teşkil etmektedir. Motorin ile yağlama müstahzarları arasındaki ÖTV farkının kapatılmasıyla 10 Numara yağ sorunu kesin olarak çözülebilecektir. Ayrıca Maliye gerçek yağlama yağı müstahzarı tüketenlere doğrudan bir teşvik uygulasa dahi önemli bir ilave vergi geliri sağlayacak ve bu ilave geliri kullanarak vergilerde bir indirim yapma imkanı ortaya çıkacaktır.

3- Yüksek vergi ve şimdilerde yüksek seyreden dünya akaryakıt fiyatları birlikte pompa fiyatının yaklaşık %90’ını oluşturmaktadır.

10 Aralık tarihi itibarı ile İstanbul Avrupa yakasında pompada uygulanan indirim yapılmamış en yüksek benzin fiyatının içindeki dünya fiyatı ile vergiler toplamı %90,3’tür. Fiyatın geriye kalan %9,7’lik kısmı ise benzinin rafinerilerden veya uluslararası piyasalardan alınarak tüketiciye kadar ulaştıran zincir içindeki dağıtıcılar ve bayileri tarafından sunulan tüm hizmetleri içermektedir. Bu payın içinde dağıtıcılar ve bayileri tarafından gerçekleştirilen depolama ve nakliyeler, yatırımlar, işletme ve finansman giderleri, zorunlu yasal giderler ve ticari kârlar bulunmakta olup, bu miktar üzerinden dağıtıcı ve bayilerin çeşitli indirimleri, kampanyaları ve rekabetçi hizmetleri söz konusudur.

Ülkemiz akaryakıt fiyatları vergiler ve dünya fiyatları bir kenara bırakılırsa rekabetçidir ve tamamen serbest piyasa koşullarında ve tam bir rekabet ortamı içinde gelişmektedir. Sektörde hem hizmetlerde, hem de fiyatlarda iskonto, promosyon ve vade olarak yoğun bir rekabet yaşanmaktadır. Tüketiciler dağıtım sektöründeki hizmet, kalite ve fiyat rekabetinden büyük ölçüde yararlanmaktadırlar.

Son aylarda dünya petrol fiyatlarında ortaya çıkan artışlar üzerine oluşan tüketici hassasiyeti açısından basın ve yayın kuruluşlarının kamuoyunu doğru bilgilendirebilmesi için hazırlanan bu bülten, ekte basınımızın yorum ve haberlerinde kullanabileceği bazı ilave sayısal bilgileri de içermektedir.

Petrol Sanayi Derneği

Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.