17:05 |
04.Ekim.2021
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında ilk
şokun atlatılmasının ardından canlanan küresel petrol talebinin etkisiyle
salgın öncesi seviyelerine dönen petrol fiyatları, arzın yetersiz olduğuna
ilişkin endişeler ve tahminlerin üstünde seyreden arz talep açığı nedeniyle son
bir yılda ikiye katlandı.
Geçen yıl yüzde 3,2 daraldığı tahmin edilen küresel
ekonominin, bu yıl yüzde 6΄lık rekor büyüme kaydetmesi beklenirken, salgının
ekonomiler üzerindeki olumsuz etkilerinin azalmaya başlamasıyla hızla artan
talep birçok sektörde üretim sıçramasını beraberinde getirdi. Artan aktivite,
enerji ve ham madde kullanımına da aynı ölçüde yansıdı ancak mevcut enerji
üretim kapasitesi artan talebi karşılamakta yetersiz kaldı. Mevsim
normallerinin üstünde seyreden hava şartları nedeniyle enerjide benzeri
görülmemiş tüketim seviyelerine ulaşılırken, sektörde arz talep dengesizliğine
yol açan bu durum fiyatların hızlı yükselişini tetikledi. Son bir yılda ABD΄de
doğal gaz fiyatı yüzde 150, Avrupa΄da ise yüzde 600΄den fazla artış gösterdi.
Doğal gazdaki maliyet baskısı üreticileri
alternatif kaynak arayışına yöneltti. Piyasalardaki yüksek karbon fiyatlarına
rağmen kömür kullanımının artması dikkati çekti. Kömürden elektrik üretiminin
maliyeti, üreticilerin fazladan neden oldukları her bir ton karbon için emisyon
izni satın almak zorunda olmalarıyla daha da yükseldi. Söz konusu artışlar
Avrupa΄da elektrik fiyatlarının rekor kırmasına neden oldu. Yüksek doğal gaz ve
elektrik fiyatları yalnızca yakıta bağımlı endüstri üretimlerini etkilemekle
kalmadı, bu zincirleme etki petrol fiyatlarına da yansıdı.
Küresel petrol talebi Kovid-19 kısıtlamalarının
hafifletilmesi, aşılama çalışmalarının hızlanması ve ekonomik toparlanmanın
etkisiyle hızla toparlanırken, piyasalar düşük tüketim ve üretim fazlalığı
nedeniyle arz talep makasının benzeri görülmemiş şekilde açıldığı ve petrol
fiyatlarının 20 doların altına indiği 2020 yılının tersi bir tabloyla karşı
karşıya kaldı. Geçen yılın eylül ayında en düşük 39,30 Dolar,
en yüksek 46,22 dolardan alıcı bulan Brent türü ham petrolün varil fiyatı, bu
yılın aynı ayında en düşük 70,42 dolardan işlem gördü ve bir önceki yıla
kıyasla ikiye katlanarak 80,75 dolara kadar çıktı.
Böylece, Brent petrolün varil fiyatı canlanan talep
görünümüyle salgın öncesi seviyelerine dönerken, piyasalardaki yetersiz arz
endişeleri ve tahminlerin üstünde seyreden arz talep açığı nedeniyle son 3
yılın en yüksek seviyesini gördü. Dünyanın en büyük petrol üreticisi ABD΄de
üretimin kasırgalar nedeniyle uzun süreli aksamalara maruz kalmasının ardından
arz tarafındaki açık giderek büyüdü. Üretici ülkelerin yetersiz yatırım ve
geciken tesis bakımları gibi teknik sebeplerle üretimi artırmakta
zorlanmalarının da etkisiyle petrol fiyatlarındaki yükseliş tetiklendi. Geçen
yılın eylül ayında en düşük 36,13 dolardan, en yüksek 43,43 dolardan alıcı
bulan Batı Teksas türü (WTI) ham petrolünün varil fiyatı ise bu yılın aynı
ayında en düşük 67,12 dolardan, en yüksek 76,67 dolardan işlem gördü.
Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre,
salgının etkisiyle geçen yıl günlük yaklaşık 90 milyon 910 bin varile gerileyen
küresel petrol talebinin bu yıl ekonomik toparlanmanın da etkisiyle 96 milyon
150 bin varile, gelecek yıl ise 99 milyon 390 bin varile ulaşacağı tahmin
ediliyor.
Geçen yıl günlük yaklaşık 93 milyon 870 bin varil seviyesinde kalan küresel
petrol arzının ise mevcut durumda bu yıl 95 milyon 350 bin varile, 2022΄de de
101 milyon 650 varile çıkacağı öngörülüyor. Öte yandan, kış aylarının soğuk
geçmesi ve gaz arzında yaşanan sıkıntıların devam etmesi durumunda elektrik şirketlerinin
üretim için petrole yönelmesi ihtimali, artış eğilimindeki petrol fiyatlarında
yukarı yönlü revizyonlara sebep oluyor.
Son olarak uluslararası bankacılık ve finansal
hizmetler şirketi Goldman Sachs artan enerji krizine dikkati çekerek, bu yıla ilişkin Brent Petrol fiyatı
tahminini varil başına 10 dolar artışla 90 dolara yükseltti. Benzin ve motorin
gibi temel akaryakıt fiyatlarının da ciddi oranda yükselmesine neden olan fiyat
artışları, salgın kaynaklı endişelerin bertaraf edilemediği ve dünya
ekonomilerinin kırılgan olduğu bu dönemde, küresel ekonomik toparlanmanın
önünde endişe verici bir kısıt olarak duruyor.
YÜKSEK PETROL
FİYATLARI TÜRKİYE΄Yİ NASIL ETKİLER?
Öte yandan, küresel
piyasalarda artan petrol fiyatlarının Türkiye΄ye de yansımalarının olacağı
öngörülüyor. Küresel piyasada dolar üzerinden fiyatlanan petrol ithalatının
ekonomi üzerinde yük oluşturacağı tahmin ediliyor. Türkiye İstatistik Kurumu
ile Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan geçici dış ticaret
istatistiklerine göre, Türkiye΄nin enerji ithalatı için ödediği tutar,
ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 104,1 artarak 4 milyar 368 milyon
373 bin dolara yükseldi. Ham petrol ithalatı da ağustosta geçen yılın aynı
ayına göre yüzde 52 artarak 2 milyon 855 bin 794 tona çıktı.
Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.
Yıllar | Oca. | Şub. | Mar. | Nis. | May. | Haz. | Tem. | Ağu. | Eyl. | Eki. | Kas. | Ara. |
2024 | 35 | 40 | 30 | 17 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2023 | 46 | 37 | 55 | 111 | 55 | 43 | 50 | 52 | 48 | 44 | 24 | 35 |
2022 | 80 | 89 | 110 | 58 | 77 | 91 | 54 | 50 | 49 | 62 | 60 | 59 |
2021 | 34 | 41 | 62 | 51 | 43 | 41 | 36 | 40 | 51 | 59 | 41 | 58 |
2020 | 13 | 7 | 28 | 71 | 51 | 38 | 27 | 14 | 29 | 32 | 41 | 43 |
2019 | 26 | 25 | 25 | 18 | 15 | 27 | 15 | 22 | 24 | 21 | 17 | 20 |
2018 | 17 | 30 | 22 | 13 | 32 | 19 | 20 | 19 | 41 | 43 | 46 | 37 |
2017 | 23 | 17 | 34 | 17 | 23 | 29 | 27 | 27 | 24 | 31 | 28 | 27 |
2016 | 23 | 34 | 21 | 41 | 27 | 29 | 7 | 25 | 13 | 27 | 26 | 26 |
2015 | 18 | 19 | 30 | 25 | 5 | 23 | 21 | 29 | 13 | 21 | 8 | 30 |
2014 | 18 | 13 | 21 | 19 | 18 | 13 | 9 | 15 | 9 | 11 | 22 | 23 |
2013 | 20 | 16 | 23 | 24 | 22 | 29 | 22 | 20 | 17 | 20 | 18 | 23 |
2012 | 22 | 34 | 49 | 30 | 24 | 27 | 26 | 23 | 13 | 17 | 9 | 25 |
2011 | 9 | 6 | 11 | 12 | 8 | 18 | 18 | 8 | 4 | 11 | 18 | 16 |
2010 | 14 | 14 | 15 | 10 | 8 | 7 | 14 | 5 | 12 | 4 | 7 | 26 |
2009 | 16 | 23 | 23 | 17 | 26 | 41 | 51 | 38 | 17 | 28 | 31 | 23 |
2008 | 3 | 5 | 3 | 2 | 2 | 8 | 7 | 11 | 8 | 17 | 28 | 15 |