|
PETDER, 2009 yılına ilişkin akaryakıt sektör raporunu açıkladı. Motorin tüketiminin uzun zamandır ilk kez azaldığı görülürken, benzindeki daralma ve otogazdaki artış ise devam etti. İşte rapordan satır başları:
2009 yılında Benzinler, Motorinler ve LPG Otogaz’ın toplamı olarak ifade edilen toplam otomotiv yakıtları tüketimi 2008 yılına göre % 2,3 azalarak 18 milyon ton olarak gerçekleşti.
2009 yılında toplam motorin tüketimi (motorin ve kırsal motorin) 2008 yılına göre % 3,9 azalarak yaklaşık 15,9 milyon m³ olarak gerçekleşti. Ülkemizdeki ticari ve sınai faaliyetlerin önemli bir göstergesi olan kırsal motorin tüketimi bu yıl % 9,4 azalarak yaklaşık 11,9 milyon m³’e geriledi. Motorin (Düşük Kükürtlü) tüketimi, geçtiğimiz yıllardaki artışını 2009 yılında da devam ettirerek bir önceki yıla göre % 17,3 artarak 4 milyon m3’e ulaşmıştır.
Toplam benzin tüketimi 2009 yılında, 2008 yılına göre % 2,7 oranında azalarak yaklaşık 2,9 milyon m³ olmuştur.
Otogaz LPG tüketiminin 2008 yılına göre yaklaşık % 9 oranında artarak 2,3 milyon ton olduğu, dökme ve tüplü LPG tüketimi toplamının ise % 3,6 oranında azaldığı tahmin edilmektedir. Böylece toplam LPG tüketiminin bir önceki yıla göre % 4 oranında arttığı tahmin edilmektedir.
2009 yılında fuel oil ve kalyak türlerinden oluşan siyah ürün tüketimi, % 30,5 azalarak yaklaşık 1,9 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Bu azalma yaklaşık 840 bin ton düzeyinde olup siyah ürünlerde bugüne kadar görülen en büyük oransal gerilemedir.
Toplam yağlama yağları tüketiminin veri tabanına katılan şirketlerin sağladığı bilgiler üzerinden yapılan tahminlere göre 2009 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık % 10 azalarak 461 bin ton olarak gerçekleştiği hesaplanmaktadır. Bu hesaplama, veri derleme sistemine katılan şirketlerin toplam pazar içindeki payının % 65 olduğu öngörüsü üzerinden, veri sağlayan şirketlerin fiilen gerçekleştirdiği toplam yağlama yağları esas alınarak hesaplanmıştır. 2008 yılına göre yağlama yağları tüketimi, motor yağlarında % 4, dişli ve transmisyon yağlarında % 11, kimyasallarda %8, endüstriyel yağlarda ise % 22 oranlarında azaldığı hesaplanmaktadır.
Akaryakıt ve Otomotiv Yakıtları Sektörlerinin Sağladığı Vergiler ve İşlem Hacimleri:
Akaryakıt ve madeni yağ sektörlerinde daralan tüketime rağmen, yıl içinde yapılan ÖTV artışları nedeniyle, 2009 yılında akaryakıt tüketiminden sağlanan dolaylı vergilerin (KDV ve ÖTV) geçen yılın aynı dönemine göre % 3,5 oranında artarak 29,5 milyar TL’ye ulaştığı, toplam LPG tüketiminden elde edilen dolaylı vergiler toplamının ise % 7,1 oranında artarak 5,5 milyar TL΄ye ulaştığı, böylece akaryakıt ve LPG sektörlerinden sağlanan dolaylı vergi gelirlerinin bir önceki yıla göre % 4 artarak 35 Milyar TL’ye ulaştığı hesaplanmaktadır.
Ham Petrol Fiyatları:
2008 yılı ortalaması varil başına 97 ABD Doları olan ham petrol fiyatı, 2009 yılında ortalama 62 ABD Doları olmuştur. 2009 yılı boyunca 40 – 80 ABD Doları aralığında seyreden varil başına ham petrol fiyatları, raporun hazırlandığı dönemde 70 - 80 ABD Doları düzeyinde seyretmektedir.
2009 Yılı Genel Değerlendirmesi:
2008 yılı sonunda başlayan küresel ekonomik krizin olumsuz etkileri, 2009 yılı boyunca akaryakıt sektöründe de tüketim azalması, finans ve kredi sorunları ile kendini göstermiştir.
2009 yılı Mart ayında Rekabet Kurumu, intifa veya kira şerhi ile uzun süreli anlaşma yapılan akaryakıt ve LPG istasyonlarının sözleşme sürelerinin rekabet etmeme yükümlülüğü açısından beş yılı aşamayacağı hakkındaki Rekabet Kurulu Kararını yayınlamıştır. Bu Kararın 2010 yılında sektörün en önemli konusu olması beklenmektedir.
EPDK΄nın motorin ve benzinlerde iki ay süreyle tavan fiyat uygulaması, 2009 yılının Petrol Sektöründeki bir diğer önemli gelişmesi olmuştur. İki aylık bir dönem için yapılan bu uygulama sonrasında tekrar serbest piyasa uygulamasına dönülmüştür.
15 Temmuz 2009΄da ve 31 Aralık 2009 tarihlerinde T.C. Maliye Bakanlığı’nca bazı akaryakıt türlerinden alınan maktu ÖTV tutarları artırılmıştır. ÖTV artışı sonrasında yasal tüketimin azaldığı ve yasa dışı ve/veya vergi kaybı sonucunu doğuran arttığı, özellikle 10 numara yağ vb. isimler altında yapılan faaliyetlerin ciddi büyüklüğe ulaştığı görülmektedir. Tür faaliyetler, son beş yıldır artış eğiliminde olan kırsal motorin tüketiminde 2009 yılında yaşanan gerilemenin önemli bir nedenidir. Sadece baz yağ ve atık yağların akaryakıtlara karıştırılması nedeniyle nedeniyle ortaya çıkan piyasa faaliyetlerinin yıllık 500 bin tondan fazla olduğu ve bu durumun neden olduğu vergi kaybının ise 600 milyon TL/Yıl’ın oldukça üzerine çıktığı tahmin edilmektedir. | 
