09:43 | 07.Temmuz.2022
Benzinde dün yapılması gereken 96
kuruşluk zammın iptali pahalıya patladı! Zam iptal edilince bugünden geçerli
olmak üzere 1 lira 82 kuruşluk indirim fırsatı hesaplama yöntemi yüzünden
kaçırılmış oldu.
Mevcut gidişat Bayrama kadar indirim olmayacağı
yönünde. Böyle olursa vatandaş günlük yaklaşık 11 milyon litre benzin tüketimi
için Bayram boyunca fazladan 100 milyon lira ödeyecek.
Uluslararası piyasalardaki ürün fiyatı ve dolar kuru benzine 5 Temmuz΄u 6 Temmuz΄a bağlayan gece yarısından geçerli olmak üzere litrede 96 kuruş zam yapılmasını
gerekli kıldı. Önceki gün erken saatlerde belli olan bu zam twitter
hesaplarından duyuruldu, gazetelerin internet sayfalarında yer aldı. Ben de bu
konuda önceki gün sabah saatlerinde bir tweet attım ve zammı duyurdum.
Benzine zam geleceği haberi sabah saatlerinde
duyulmuştu ve rafineriler de öğleden sonra yeni fiyatları dağıtım şirketlerine
iletti.
Ancak akşama doğru ilginç bir gelişme oldu. Benzine
yapılacak 96 kuruşluk zammın iptal edildiği bilgisi geldi. Tabii ki bu bilginin
kaynağı da, yeni fiyat tarifesini dağıtım şirketlerine gönderen rafinerilerdi.
Zam geri alınmıştı.
Ben de zammın geri alınması üstüne dün bu konuda
bir tweet daha attım ve dört soru sordum:
“İptal kararını kim aldı, niye aldı, zammı iptal
etmek mümkünse çok daha yüklü zamlarda bu yola niye başvurulmadı ve şimdi zamma
müdahale ediliyorsa gün gelir indirime de müdahale edilir miydi?”
Akaryakıt fiyatlarının nasıl oluştuğunu daha önce
bu köşede birkaç kez yazdım. Fiyat oluşumunu son olarak 30 Haziran’da tane tane
anlattım. Normalde akaryakıt fiyatlarını belirleyen herhangi bir kişi ya da
kurum yok.
Ya da “Yoktu” demek daha doğru!
Çünkü önceki gün yapılan zammın iptali, fiyatlara
müdahale...
“Ne var bunda, işte vatandaşın lehine bir müdahale
olmuş” diyebilirsiniz, ilk bakışta bu söylenebilir; ama daha sonra
yaşananlar “Keşke zam yapılsaymış” dedirtiyor...
Çünkü indirimin yolu kesildi!
30 Haziran’da da anlattığım gibi Cenova’daki
borsada oluşan son beş günün ortalama benzin ve motorin fiyatı ilgili günlerin
Merkez Bankası kuruyla TL’ye çevrildikten sonra bulunan fiyat, eğer mevcut
fiyatın yüzde 3 altında ya da üstündeyse indirim veya zam yapılıyor.
Benzindeki ortalama fiyat mevcut fiyatın yüzde 3.03
üstüne çıktığı için 96 kuruş zam yapmak gerekti. Ama bakın o zam bir şekilde
geri alınınca ya da aldırılınca neler oldu...
Eğer benzine 6 Temmuz’dan geçerli olmak üzere 96
kuruş zam yapılsaydı, bu kez bugünden geçerli olmak üzere 1 lira 82 kuruş
indirim gelecekti.
Ama son beş gün ortalamasını alarak gidilen
uygulama var ya, işte o hesaplama formülü yüzünden şimdi 1 lira 82 kuruşluk
indirim yapılamıyor.
Şimdi söyleyin; 96 kuruş zammı yapıp ertesi gün 1
lira 82 kuruş indirimle yola devam etsek daha iyi değil miydi?
Bir gün 96 kuruş fazla ödeyecek, ertesi gün ya da
günlerde 1 lira 82 kuruş indirimli, yani zamdan önceki fiyatın da 86 kuruş
altında benzin kullanacaktık. Fena mı olurdu?
Kötü niyet yok, iş bilmezlik var!
Hiç kuşku yok ki 96 kuruşluk zammın iptal
edilmesine yol açanlar vatandaşı 1 lira 82 kuruşluk indirimden mahrum bıraktı.
Ama yine hiç kuşku yok ki bunu yapanlar vatandaşa
kötülük etmek amacıyla hareket etmedi. Elbette kötü niyetten söz edemeyiz. Ne
var ki ortada bir iş bilmezlik ya da acele hareket etme durumu var. Piyasayı
iyi okuyamama ya da yanlış tahmin yapma durumu var.
Peki önceki gün neler oldu, piyasalarda neler
yaşandı?
5.Temmuz’da zammın sabah saatlerinde duyulmasından
ve rafineriler tarafından dağıtım şirketlerine yeni rafineri çıkış fiyatının
iletilmesinden sonra yaklaşık bir saat geçmişti ki şirketlere bu kez zammın
geri alındığı bilgisi ulaştı. Her şey işte o fiyatın ilan edilmesinden sonraki
gelişmelerin iyi okunamamasından kaynaklandı.
Akşam saatlerinde ham petrol başta olmak üzere ürün fiyatlarında düşüş başladı.
Belli ki piyasayı düzenleme yetkisine sahip olan kurum, fiyatlardaki bu
gerilemenin ertesi gün bir indirim sonucu doğuracağını öngörerek zam
yapılmasını uygun bulmadı.
Oysa zammı durdurma düğmesine basıldığında
piyasalar henüz kapanmamıştı ve her an terse dönüş yaşanabilirdi ya da düşüş
hızlanabilirdi. Nitekim ürün fiyatlarındaki düşüş daha da hızlandı ve 96
kuruşluk zam yapılmış olsaydı bu sefer 1 lira 82 kuruşluk indirime olanak
verecek bir düzeye gelindi.
Ama zam iptal edilmişti bir kere... Dolayısıyla son
beş günün ortalaması üstünden hesaplama yapıldığı için zam yapmamaktan dolayı
indirim olanağı da kaçırılmıştı.
Bayrama kadar böyle kalabilir
Cenova borsasında ürün fiyatları önceki gün çok
düştü ama zamdan kaçınmak istediğimiz ve bu yönde karar verdiğimiz için
indirimi yapamadık.
Eğer ürün fiyatlarında önceki günkü gibi sert bir
iniş olmazsa bu gidişle Bayrama kadar da bir indirim beklenmiyor. Tabii ki kur
kaynaklı iniş ve çıkışlar ayrı...
Vatandaşa yük 100 milyona yakın
Türkiye’de günde yaklaşık 11 milyon litre benzin
tüketiliyor. Eğer Bayramdan önce bir indirim söz konusu olmazsa benzine 96
kuruş zamdan kaçınırken ıskaladığımız 1 lira 82 kuruşluk indirim yüzünden 86
kuruş fazla ödeme yapacağız.
Litre başına 86 kuruştan günde 11 milyon litre,
yaklaşık 10 milyon lira. Bütün Bayramı düşünün, yaklaşık 100 milyon liralık
yük.
İyi niyetle ama acemice bir yaklaşımın maliyeti...
Kaynak :
Alaattın Aktas
Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.
Yıllar | Oca. | Şub. | Mar. | Nis. | May. | Haz. | Tem. | Ağu. | Eyl. | Eki. | Kas. | Ara. |
2024 | 35 | 40 | 30 | 10 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2023 | 46 | 37 | 55 | 111 | 55 | 43 | 50 | 52 | 48 | 44 | 24 | 35 |
2022 | 80 | 89 | 110 | 58 | 77 | 91 | 54 | 50 | 49 | 62 | 60 | 59 |
2021 | 34 | 41 | 62 | 51 | 43 | 41 | 36 | 40 | 51 | 59 | 41 | 58 |
2020 | 13 | 7 | 28 | 71 | 51 | 38 | 27 | 14 | 29 | 32 | 41 | 43 |
2019 | 26 | 25 | 25 | 18 | 15 | 27 | 15 | 22 | 24 | 21 | 17 | 20 |
2018 | 17 | 30 | 22 | 13 | 32 | 19 | 20 | 19 | 41 | 43 | 46 | 37 |
2017 | 23 | 17 | 34 | 17 | 23 | 29 | 27 | 27 | 24 | 31 | 28 | 27 |
2016 | 23 | 34 | 21 | 41 | 27 | 29 | 7 | 25 | 13 | 27 | 26 | 26 |
2015 | 18 | 19 | 30 | 25 | 5 | 23 | 21 | 29 | 13 | 21 | 8 | 30 |
2014 | 18 | 13 | 21 | 19 | 18 | 13 | 9 | 15 | 9 | 11 | 22 | 23 |
2013 | 20 | 16 | 23 | 24 | 22 | 29 | 22 | 20 | 17 | 20 | 18 | 23 |
2012 | 22 | 34 | 49 | 30 | 24 | 27 | 26 | 23 | 13 | 17 | 9 | 25 |
2011 | 9 | 6 | 11 | 12 | 8 | 18 | 18 | 8 | 4 | 11 | 18 | 16 |
2010 | 14 | 14 | 15 | 10 | 8 | 7 | 14 | 5 | 12 | 4 | 7 | 26 |
2009 | 16 | 23 | 23 | 17 | 26 | 41 | 51 | 38 | 17 | 28 | 31 | 23 |
2008 | 3 | 5 | 3 | 2 | 2 | 8 | 7 | 11 | 8 | 17 | 28 | 15 |