08:17 | 13.Haziran.2023
Türk dünyasında doğal gazın
ardından enerji iş birliğinin, petrol ticaretiyle ileriye taşınması
hedefleniyor. Trans Hazar Petrol Boru Hattı projesi gerçekleştiği takdirde
önemli bir rol üstlenecek. Uzmanlara göre, projeyle beraber Türkiye΄nin petrol
ticaretinde de merkez olma durumu söz konusu olabilir.
Türk dünyası arasındaki iş birliği ve ticaret her
geçen gün daha da gelişerek büyüyor. Öyle ki, değerli coğrafyalarda yer alan
Türk ülkelerin birbirleriyle yaptığı anlaşmaların önemi uluslararası pazarın da
merceği altında.
Birçok enerji kaynağının rezervine sahip Azerbaycan, Kazakistan ve
Türkmenistan’ın enerji üslerinde hareketlilik arttıkça bölgeden gelecek yeni
projeler de gündemi belirlemeye aday. O projelerden biri de Trans Hazar Petrol Boru
Hattı…
Bu hat için henüz imzalar atılmasa da yeni gelişmelerin yakın zamanda
yaşanması olası. Atılacak imzalarla olası Trans Hazar Petrol Boru Hattı’nın
bölgedeki petrol entegrasyonunda dengeleri değiştirmesi bekleniyor.
Uzmanlara göre proje, güzergahın önemli noktalarının yer aldığı
Türkiye’yi, bölgesel ve uluslararası alanda rol sahibi yapabilir. Öyle ki,
Türkiye petrol ticaret merkezi olma potansiyelini daha da güçlendirebilir.
Hazar Denizi’ndeki enerji noktalarının önemini ve Trans Hazar Petrol
Boru Hattı’nın getirilerini Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi
(TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener ile konuştuk.
“Uluslararası pazarlar hedefleniyor”
Öncelikle Akyener, Trans Hazar Petrol Boru Hattı΄nın uzun yıllardır
planlanan bir proje olduğunu belirtiliyor ancak, hala hat için imzalar atılmış
değil. Akyener, bu hattın gerçekleştirilmesini en çok isteyen iki ülkenin
Kazakistan ve Türkmenistan olduğunun altını çiziyor. Hatta, “Kazakistan
bir petrol boru hattıyla ürettiği petrolü Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı΄na ve
belki ileride Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı΄nın da genişletilmiş versiyonuna
nakletmeyi hedefliyor” diye ekliyor ve şöyle anlatıyor:
“Trans Hazar Petrol Boru Hattı, Kazakistan ve Türkmenistan΄ın petrol ve
doğal gaz üretimini Azerbaycan΄a taşımak ve oradan uluslararası pazarlara
ulaştırmak amacıyla planlanan bir boru hattı projesi. Boru hattının iki ayağı
var; Kazakistan΄dan Bakü΄ye petrol taşıyan bir boru hattı ve Türkmenbaşı΄ndan
Bakü΄ye doğal gaz taşıyan bir boru hattı. Bu projenin hedefleri arasında
bölgesel enerji entegrasyonu, Türk dünyası iş birliği ve enerji güvenliğinin artırılması
yer alıyor. Ancak, projeyle ilgili bazı soru işaretleri ve ekonomik
sürdürülebilirlik konuları da var. Henüz proje imzalanmadı ancak ileride
gerçekleşmesini umuyoruz.”
“Ceyhan Limanı΄nın stratejik önemi artar”
Trans Hazar Petrol Boru Hattı΄nın ekonomik katkılarının oldukça önemli
olması bekleniyor. Bu petrol boru hattı gerçekleştirilebilirse, “Kazakistan ve
Türkmenistan΄a petrol ve doğal gaz ihracatını daha etkin ve verimli bir şekilde
gerçekleştirebilme imkanı doğar” diyor Akyener:
“Azerbaycan, daha fazla petrol taşıyarak Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı΄nın
kapasitesini tam olarak kullanabilir ve Kazakistan΄ın petrol ihracatının bir
kısmını da bu güzergahtan gerçekleştirebilir. Bu durum, Türkiye΄nin Ceyhan
Limanı΄nın stratejik önemini artırırken, Kazakistan΄ın da Rusya΄ya olan
bağımlılığını azaltma amacını destekler.
Aynı şekilde, Türkmenistan΄ın daha fazla doğal gaz üretebilmesi ve
Türkiye΄ye sevkiyat yapabilmesi için bu boru hattı büyük bir fırsat sunar.
Türkmenistan΄ın vergi sistemi ve yatırım çekme politikalarında
iyileştirmeler yapması durumunda, Türkiye΄nin desteğiyle Türkmenistan΄ın doğal
gaz ihracat potansiyeli artabilir. Bu da Türkmenistan΄ın ekonomik kalkınmasına
ve doğal gaz ihracatında müşteri çeşitliliği sağlamasına yardımcı olabilir.”
Trans Hazar Petrol Boru Hattı΄nın gerçekleştirilmesiyle birlikte,
bölgedeki enerji kaynaklarının daha etkin bir şekilde kullanılması ve ihracat
potansiyelinin artması beklenir. Bu da bölgedeki ülkelerin ekonomik büyümesini
ve kalkınmasını desteklerken enerji arz güvenliğini de sağlar.
“Ülkelerin ekonomik büyüme potansiyelini
artırır”
Trans Hazar Petrol Boru Hattı΄nın hedefi, bölge ülkeler arasındaki
bağları daha ileri seviyeye taşıması yönünde. Akyener, böyle bir hattın kriz
durumlarında enerji tedarik güvenliği için de oldukça önemli olacağına işaret
ediyor:
“Boru hattının gerçekleştirilmesiyle birlikte, bu ülkeler arasında
enerji alanında daha güçlü bir iş birliği ve entegrasyon sağlanır. Enerji
sektöründeki iş birliği, ülkelerin ekonomik
büyüme potansiyelini artırır, istihdam yaratır ve bölgesel
kalkınmayı destekler. Aynı zamanda, kriz durumlarında enerji tedarik
güvenliğini sağlamak için alternatif bir sevkiyat yolunun olması da büyük bir
avantaj olur.
Trans Hazar Petrol Boru Hattı΄nın gerçekleştirilmesiyle birlikte,
bölgedeki enerji kaynaklarının daha etkin bir şekilde kullanılması ve ihracat
potansiyelinin artması beklenir. Bu da bölgedeki ülkelerin ekonomik büyümesini
ve kalkınmasını desteklerken enerji arz güvenliğini de sağlar. Ancak, bu
projenin gerçekleştirilmesi birçok teknik, ekonomik ve politik zorlukları
beraberinde getirecektir ve detaylı bir planlama ve iş birliği
gerektirecektir.”
“BTC tam kapasite kullanılamıyor”
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı΄nın kapasitesi yaklaşık 1,2
milyon varil civarında. Ancak bu kapasitenin yarısı bile kullanılamıyor diyor
Akyener ve detayları şöyle ekliyor:
“Azerbaycan΄ın petrol üretiminin düşmesi nedeniyle BTC΄nin taşıma
kapasitesi 500-600 bin varil arasına düşmüştü. Şu an için Kazakistan ise günlük
ortalama petrol sevkiyatını 30-40 bin varil arasında gerçekleştiriyor. Bu
sevkiyat gemilerle yapılıyor şu anda, petrol boru hattıyla değil. Bazı günler
tanker yanaşmıyor ancak bu rakam ortalama. Fakat şimdilik Kazakistan΄ın hedefi,
liman kapasitelerini artırarak günlük petrol sevkiyatını 400-500 bin varil
aralığına çıkarmak. Bu şekilde BTC’nin kapasitesinin de kullanılması
hedefleniyor.”
Uzun vadede, Türkiye Trans Hazar Petrol Boru Hattı üzerinden sağlanan
petrol ticaretiyle birlikte doğal gaz ticaret merkezi olma hedefini
güçlendirebilir. Yani Türkiye, enerji ticaretinde önemli bir rol oynayabilir ve
bölgesel ekonomik entegrasyona katkıda bulunabilir.
“Türkiye, petrol ticaret merkezi olabilir”
Akyener, Trans Hazar Petrol Boru Hattı΄nın Türkiye΄ye enerji
ticaretinde önemli bir rol verebileceğini belirtiyor, bölgesel ekonomik
entegrasyona katkının stratejik kazanımlar sağlayacağını söylüyor:
“Hat, Türkiye΄ye çeşitli petrol kaynaklarından tedarik imkanı sağlar.
Bu durum, Türkiye΄ye enerji konusunda stratejik çeşitlilik getirir.
Rafineriler, belirli petrol türlerini kullanarak çalışma verimliliklerini
artırır. Trans Hazar Petrol Boru Hattı, Türkiye΄ye farklı petrol çeşitlerinin
ulaşmasını sağlayarak rafinerilerin daha etkin bir şekilde çalışmasına katkıda
bulunabilir.
Hat, Türkiye΄nin stratejik önemini de artırır. Ceyhan Limanı, önemli
bir petrol ticaret merkezi haline gelebilir. Türkiye, Ceyhan΄da petrol ve
petrol ürünleri piyasasıyla birlikte depolama ve ticaret merkezi olarak
konumunu güçlendirebilir. Ayrıca, Trans Hazar Petrol Boru Hattı, Türkiye΄nin
bölgesel iş birliğine katkıda bulunabilir. Örneğin, Irak üzerinden
daha fazla petrol alımı için Kerkük-Ceyhan Boru Hattı revize edilebilir.
Irak΄ın İpek Yolu projesi kapsamında Basra Petrol΄ün de Ceyhan΄a ulaşmasıyla
ilgili çalışmalar yapılabilir. Bu tür projelerle Türkiye, bölgedeki petrol
ticaretine daha fazla entegre olabilir.
Uzun vadede, Türkiye Trans Hazar Petrol Boru Hattı üzerinden sağlanan petrol ticaretiyle birlikte doğal gaz ticaret merkezi olma hedefini güçlendirebilir. Yani, Türkiye, enerji ticaretinde önemli bir rol oynayabilir ve bölgesel ekonomik entegrasyona katkıda bulunabilir.”
Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.
Yıllar | Oca. | Şub. | Mar. | Nis. | May. | Haz. | Tem. | Ağu. | Eyl. | Eki. | Kas. | Ara. |
2024 | 35 | 40 | 30 | 17 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2023 | 46 | 37 | 55 | 111 | 55 | 43 | 50 | 52 | 48 | 44 | 24 | 35 |
2022 | 80 | 89 | 110 | 58 | 77 | 91 | 54 | 50 | 49 | 62 | 60 | 59 |
2021 | 34 | 41 | 62 | 51 | 43 | 41 | 36 | 40 | 51 | 59 | 41 | 58 |
2020 | 13 | 7 | 28 | 71 | 51 | 38 | 27 | 14 | 29 | 32 | 41 | 43 |
2019 | 26 | 25 | 25 | 18 | 15 | 27 | 15 | 22 | 24 | 21 | 17 | 20 |
2018 | 17 | 30 | 22 | 13 | 32 | 19 | 20 | 19 | 41 | 43 | 46 | 37 |
2017 | 23 | 17 | 34 | 17 | 23 | 29 | 27 | 27 | 24 | 31 | 28 | 27 |
2016 | 23 | 34 | 21 | 41 | 27 | 29 | 7 | 25 | 13 | 27 | 26 | 26 |
2015 | 18 | 19 | 30 | 25 | 5 | 23 | 21 | 29 | 13 | 21 | 8 | 30 |
2014 | 18 | 13 | 21 | 19 | 18 | 13 | 9 | 15 | 9 | 11 | 22 | 23 |
2013 | 20 | 16 | 23 | 24 | 22 | 29 | 22 | 20 | 17 | 20 | 18 | 23 |
2012 | 22 | 34 | 49 | 30 | 24 | 27 | 26 | 23 | 13 | 17 | 9 | 25 |
2011 | 9 | 6 | 11 | 12 | 8 | 18 | 18 | 8 | 4 | 11 | 18 | 16 |
2010 | 14 | 14 | 15 | 10 | 8 | 7 | 14 | 5 | 12 | 4 | 7 | 26 |
2009 | 16 | 23 | 23 | 17 | 26 | 41 | 51 | 38 | 17 | 28 | 31 | 23 |
2008 | 3 | 5 | 3 | 2 | 2 | 8 | 7 | 11 | 8 | 17 | 28 | 15 |